9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi ekibi Türkiye’ye döndü haberi

Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonunda gerçekleştirilen 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi'ne katılan ekip, 34 gün süren yolculuklarının ardından yurda döndü.

İstanbul Havalimanı'ndan 6 Şubat'ta ayrıldıktan sonra Brezilya ve Şili üzerinden 60 saat süren uzun yolculuğun ardından Antarktika'ya ulaşan ekip, yine aynı güzergahı kullanarak Türkiye'ye geldi.

Bilim heyeti, Horseshoe Adası'nda çalışmalarını tamamladıktan sonra Dismal Adası'nda Türkiye'nin sınırları dışında kurulan ilk istasyonlarından birisi olan sabit Küresel Konumlama Uydu Sistemi (GNSS) istasyonunun bakım ve tutum çalışmalarını bitirdi.

Katılımcılar daha sonra fırtınalı, dalgalı ve kar yağışlı bir deniz seferiyle Adelaide Adası'ndan Grandidier Kanalı, Penola Boğazı ve Le marie kanallarını geçerek önce Deception Adası'na daha sonra King George Adası'na ulaştı.

Bilim heyeti, hava muhalefeti sebebiyle uçuşların yapılamaması sonucu bir ay boyunca onlara yaşam alanı olan Şili bayraklı Betanzos isimli gemide hava şartlarının olumluya dönmesini beklemek zorunda kaldı. Bekleme süresince ekip, projeleri için son hazırlıkların yapılması, örneklerinin muhafazasıyla ilgili işlerde yardımlaşarak ve sohbet ederek zaman geçirdi.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır'ın katıldığı törenle Beyaz Kıta'ya uğurlanan 20 kişilik ekip, dönüşte ilk olarak King George Adası'ndan Şili Punta Arenas'a uçuş gerçekleştirdi. Heyet, 14 bin 700 kilometrelik yolculuk sonrası İstanbul'a vardı.

Sefere katılan bilim ekibini İstanbul Havalimanı'nda İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, yetkililer ve yakınları karşıladı. Antarktika'dan dönen ekip, yakınları ile uzun uzun hasret giderdi. Karşılama için bazı ailelerin evcil hayvanları da getirildiği görüldü.

– 5 ana başlıkta ve 19 projede çalışmalar gerçekleştirildi

Bilim ekibi, bu yıl “Ulusal Kutup Bilim Stratejisi” altında ulusal ve uluslararası boyutta önem arz eden ve öncelikli bilimsel temalar olarak önemsenen 5 ana başlık çerçevesinde çalışmalarını sürdürdü.

Strateji kapsamında, “2023-2035 yıllarında araştırma önceliklerinin, genel tematik ve ara konu düzeyinde tespit edilmesi ile kutup ekosistemindeki tüm paydaşların ve kamu yararının en üst düzeye ulaşması” amaçlanırken, “küresel iklim değişikliği”, “tehdit altındaki ekosistemler”, “antropojenik etkiler ve sosyal sistemler”, “geçmişten geleceğe bakmak” ve “uzaya bakış” temaları altında 19 ayrı proje gerçekleştirildi.

Türkiye'nin bilimsel araştırma kampının bulunduğu Horseshoe Adası üzerinde aralarında 4 yabancı araştırmacının da olduğu ekip, yeni batimetri haritalarının üretilmesi, yeni kurulan yakın uzay gözlem istasyonları ile jeodezik istasyonlarından verilerin toplanması, uzay gözlemleri, çevre, kirlilik ve canlı yaşamının araştırılması, meteorolojik ölçümler ve sucul ekosistemler konularında çalışmalar yaptı.

– Bakan Kacır'dan “Çalışmalar, bilim dünyasına önemli veriler kazandırdı” paylaşımı

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, X sosyal medya hesabından konuya ilişkin yaptığı paylaşımda, Beyaz Kıta'daki bilim seferinin tamamlandığını belirterek, şu açıklamalarda bulundu:

“Cumhurbaşkanlığımızın himayelerinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi başarıyla gerçekleşti. 34 gün boyunca Antarktika'nın zorlu koşullarında araştırmalarını sürdüren 20 kişilik bilim ekibimiz, 19 farklı projeyi hayata geçirdi. İklim değişikliği, kutup ekosistemi, yer bilimleri, yaşam bilimleri ve yakın uzay-atmosfer bilimleri gibi kritik alanlarda yürütülen çalışmalar, bilim dünyasına önemli veriler kazandırdı. Bayrağımızı dünyanın en uzak coğrafyasında dalgalandıran ekibimiz, uluslararası iş birlikleriyle bilim diplomasisine de katkı sunuyor.”

– “Dolu dolu geçen bir bilim seferi oldu”

Havalimanında AA muhabirine açıklamalarda bulunan 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy, dolu dolu geçen bir ayı aşkın sürenin bugün itibarıyla tamamlandığını belirterek, ekibin yurda döndüğünü söyledi.

Sefere üç lise öğrencisinin de katıldığını dile getiren Özsoy, “Bu öğrenciler TÜBİTAK'ın açtığı Kutup Araştırmaları Yarışmasında dereceye girip, sonra dört birinci arasından Antarktika'ya gelme hakkı kazanan üç lise öğrencimizdi. TEKNOFEST'te de derecelerini almışlardı. En son Antarktika ile taçlandırdılar ve orada ekipmanlarını uçurdular.” dedi.

Özsoy, sefer ekibinin her zamanki gibi çok donanımlı olduğunu kaydederek, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Milli Savunma Bakanlığına bağlı Harita Genel Müdürlüğü (HGM), Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ile AFAD'dan katılım olduğunu anlattı.

– “Antarktika'da çok ciddi erime söz konusu”

Prof. Dr. Burcu Özsoy, Antarktika'da yapılan bilimsel çalışmalara dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bunun yanı sıra birbirinden farklı, fizik, biyoloji ve kimya temeli olmak üzere aynı zamanda mühendislik çalışmalarımızla çok kıymetli projeleri hayata geçirdik. Burada gözlemlediğimiz şu ki, Antarktika'da çok ciddi bir erime söz konusu ve iklim değişikliğiyle daha önceki buzul alanlarının şu an kaybolduğunu görüyoruz. Bilimsel çalışmalarımızda da bu sene 9'uncu yıl. Yersel veriler toplanmış oldu. Akademisyenlerimiz ve bilim insanlarımız bu getirdikleri örnekleri ve çalışmaları laboratuvarlarda işleyip, inceleyerek bunları bilimsel yayın haline dönüştürecek ve uluslararası bilim camiasında yerimizi alacağız.”

Özsoy, gerçekleştirilen bilim seferinde birbirinden farklı projelerin olmasının kendileri için çok kıymetli olduğunu kaydederek, “Biyolojide, yer bilimlerinde, kimya ve fizik alanında olsun, kurulan istasyonlar olsun çok kıymetli veriler elde ettik.” diye konuştu.

– “Çalışmalarımız uluslararası literatüre katkı sunuyor”

9. Antarktika Bilim Seferi Lideri Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu da sefer kapsamında 19 projenin hayata geçirildiğini belirterek, şu açıklamalarda bulundu:

“Fizik, kimya ve biyoloji alanı temelinde olsa da yakın uzay gözlemleri, GNSS uzay jeolojisi gözlemleri, seyir hidrografi ve oşinografinin batimetri haritalarıyla zenginleşen bir sefer oldu. Seferde yeni bir yakın uzay gözlem istasyonu kurduk ve bu istasyonumuzla dünyadaki manyetik alanı dünyanın en güney istasyonundan izleyebilir hale geldik. Bu en önemli farklılıklardan biri. Bununla birlikte bölgede var olan protein, genom dizilimlerinin, gen havuzlarının, mikro ve makro organizmalarının incelendiği ve yeni tür keşifleri ve yeni yeni DNA barkodlarının bulunabileceği bir seferden bahsediyoruz. Bunların örneklerini aldık.”

– “Bu seferler sayesinde bugüne kadar 250'den fazla yayın ürettik”

Prof. Dr. Yavaşoğlu, burada yapılan 19 projenin tez, doktora ve yüksek lisansa konu olacağını ve insan kaynağı yetiştirmeye katkı sunacağını belirterek, “Ayrıca bilimsel makaleler var. Bunlar da ülkemizin bilim potansiyelinin sadece ülke içinde değil dışında da ne kadar aktif kullanılabilir bir enerjiye ve sinerjiye dönüştüğünü gösteriyor.” şeklinde konuştu.

Bugüne kadar tamamladıkları seferler sayesinde 250'den fazla yayın ürettiklerini dile getiren Yavaşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu her projeden üç ve daha fazla yayının çıktığını gösteriyor. Bu da bilim camiasındaki o bölge için olan boşlukların Türk bilim insanlarımızın ne kadar aktif şekilde doldurduğunu göstermektedir. Sefere katılan Harita Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ve bu yıl ilk kez katılan AFAD ile birlikte kurumlarımızın katkısının çok önemli olduğunu söylemek isterim. Bu veriler daha sonra bilimsel çalışmaların bir altlığını oluşturmaktadır.”

– “Bu yıl projeler sucul ekosistemler üzerine yoğunlaştı”

Prof. Dr. Yavaşoğlu, bu yıl projelerin ağırlıklı olarak sucul ekosistemler üzerine yoğunlaştığını aktararak, adanın dört bir yanında deniz ve göl suyu ile toprak örnekleri üzerinde çalışmaların yapıldığını kaydetti.

Adada gerçekleştirilen yakın uzay çalışmalarına vurgu yapan Yavaşoğlu, “Dünyamızın manyetik alanının birçok açıdan incelenmesi şansına sahip oluyoruz. Sismometremiz veri toplamaya devam etmektedir. Böylece tektonik, volkanik veya buzul kaynaklı etkiler açısından adanın dinlenmesine ve verilerin kaydedilmesine devam edilmektedir. GNSS ile birlikte bölgemizdeki buzul değişimleri, deniz seviyesindeki değişimler de izlenmeye devam ediyor.” şeklinde konuştu.

Yavaşoğlu, adanın hem deniz hem kara haritalarının güncellenmesi için birçok drone uçuşu gerçekleştirdiklerini anlattı.

Her yıl seferlerde ilklerin yaşandığına dikkati çeken Yavaşoğlu, “İklim değişikliğinin takibi ve buzul yılının ilk verileri olan hem yakın uzay hem de buzullar üzerindeki değişimleri gösteren çalışmaları burada başlatmış durumdayız.” ifadelerini kullandı.

– “Jeoloji alanında da gözlem ve örnekleme çalışmaları yapıldı”

9. Antarktika Bilim Seferi Lider Yardımcısı Dr. Göksu Uslular ise seferde jeoloji alanında da gözlem ve örnekleme çalışmaları yapıldığını belirterek, bu konudaki araştırmaların Antarktika Yarımadası'nın kuzey bölgesinde bulunan Güney Shetland Adaları arasında yer alan Deception Adası'nda yoğunlaştığını söyledi.

Burasının Antarktika'nın en aktif volkanlarından olduğunu dile getiren Uslular, adada magmatik aktivitenin görüldüğü bir kaldera volkanının bulunduğunu anlattı.

Öte yandan, Türk Bilimsel Araştırma Kampı ve çevresi, Horseshoe Adası üzerinde bulunan GNSS istasyonunun bulunduğu noktaya konuşlandırılan kayıt cihazıyla 3 yıl boyunca ada görsel olarak kayıt altına alındı. Buradan elde edilen fotoğraf ve video kayıtlarının buzul ve deniz buzu gözlemlerine ilişkin çalışmalara veri sağlandı.